took Persoonlijkheid

Mensen reageren veelal hetzelfde als ik ze vertel over de niet-kopen challenge. Best leuk dat mijn imago als ultra-gedisciplineerde persoonlijkheid erdoor groeit, maar ik weet beter. Als het echt mijn persoonlijkheid was, dan zou ik de afgelopen maanden niet weer helemaal los zijn gegaan. En al helemaal niet als ik me bedenk hoe lekker het was om dat juist niet meer te doen. Ik was af van het getuur op mijn mobiele telefoon, zoekend naar goede deals. Dat miste ik totaal niet. De eerste aankoop die ik in januari deed leidde ook niet tot de euforie die ik misschien stiekem had verwacht. Sterker nog, het deed me weinig. En toch heeft die ervaring mij niet weerhouden vervolgens weer dagelijks het internet af te struinen en meer te kopen. Het gedrag waar ik me aan was gaan ergeren en waar ik mezelf een jaar van had weten te verlossen, is als een boemerang teruggekeerd. Een dikke vette terugval.

Discipline?

Toch vinden mensen mij gedisciplineerd. Door de jaren heen heb ik namelijk een behoorlijk aantal functionele gewoonten ontwikkeld. Zo sport ik al jaren heel consequent minimaal drie keer per week, sta ik dagelijks om 6.00 uur op en douche ik altijd af met ijskoud water (ook in de winter..). Ik eet geen junkfood en snoep nauwelijks. Stoppen met roken heb ik cold-turkey gedaan op de dag dat ik wist dat ik zwanger wilde worden en alcohol drinken doe ik niet vaak. Weinig lol met mij te beleven, als je het zo op een rijtje ziet. Nu valt dat in de praktijk wel mee geloof ik. Sterker nog, deze gewoonten zijn ontstaan vanuit de behoefte beter te functioneren en daarmee een leuker mens te kunnen zijn. Ze helpen voorkomen dat ik in op de loer liggende, karakterologische valkuilen trap. 

Cue, craving, response en reward

Dat het mij is gelukt bovengenoemde gewoonten te creëren heb ik te danken aan het gegeven dat ik onbewust het Vier Stappen Model van Gedragsverandering blijk te hebben toegepast. Dit model, dat heel uitvoerig en duidelijk uiteen wordt gezet in het boek Atomic Habits van James Clear, kan worden toegepast om wenselijke gewoonten te creëren en onwenselijke gewoonten af te leren. Het draait om vier, elkaar opvolgende aspecten, te weten de Cue, de Craving, de Response en de Reward. De Cue (ook wel trigger genoemd) is datgene wat het gedrag oproept, zoals bijvoorbeeld de pop-up advertentie van de gympen die ik zojuist online heb bekeken. De regel van de Cue is: maak hem bij wenselijk gedrag zo expliciet mogelijk en bij onwenselijk gedrag onzichtbaar. De Craving is de behoefte die je ervaart om het gedrag uit te voeren, zoals mijn behoefte aan nieuwe gympen voor een goede deal. De regel van de Craving is: vergroot hem bij wenselijk gedrag en verklein hem bij onwenselijk gedrag. De Response is het handelen zelf. De regel hierbij is: maak het handelen zo makkelijk mogelijk bij gewenst gedrag en juist moeilijk bij ongewenst gedrag. En tot slot, de Reward, oftewel de beloning. Deze is het liefst zo aantrekkelijk mogelijk in geval van wenselijk gedrag en zo onaantrekkelijk mogelijk bij onwenselijk gedrag.

Back to basic

Het is me wel duidelijk wat er de afgelopen maanden is gebeurd. Ik heb met mijn aankopen slapende honden wakker gemaakt. Mijn hernieuwde shopgedrag heeft ertoe geleid dat de cues me weer om de oren vliegen, pop-ups, mails, advertenties, ze zijn weer overal. De notie dat ik weer mocht en er overal uitverkoop was wakkerde mijn craving aan. Met slechts een paar doorklikjes werd het me vervolgens heel makkelijk gemaakt te handelen.. Eén geluk, de reward viel me telkens toch weer wat tegen en dat lijkt nu mijn redding te worden. Het brengt me ertoe het hele proces toch weer te herontwerpen. Ik verwijder de apps van mijn telefoon en klik advertenties weg; bye bye cues. Ik dwing mezelf te kijken naar mijn kast die weer in chaos dreigt te verworden en sta stil bij het gedoe van het ontvangen van tegenvallende aankopen, de teleurstelling en het omslachtige terugsturen; bye bye craving. Door het verwijderen van alle shop-apps, heb ik het gemak waarmee ik kan handelen ook verkleind; bye bye response. Met een glimlach leg ik mijn mobiel weg en opgelucht pak ik een boek; hello reward. Dit is geen challenge meer, het is een nieuwe gewoonte.

Bron

Clear J. (2018). Atomic Habits. Why tiny changes make a big difference. Penguin Random House, UK.