Hoe ‘doen’ stress tegengaat
Wat hebben we ons nu weer in het hoofd gehaald? Vier tot vijf uur onafgebroken hardlopen, brug op, brug af. En dat met een jetlag in het lijf. Dat lijf dat al een tijdje meegaat en de eerste tekenen van slijtage vertoont. En toch gaan we het doen, mijn lief en ik. We hebben ons ingeschreven voor de marathon van New York. Omdat we de kick willen voelen. Omdat we onszelf en elkaar willen uitdagen. Trainen zullen we. Onszelf uitputten, gaatjes in de agenda’s vinden om kilometers te maken. Schoenen verslijten, spieren en gewrichten op de proef stellen en onszelf toespreken. ‘Kom op! Doorzetten, pijn verbijten en gaan!’ Mocht je de ervaring (nog) niet hebben, dan zullen deze woorden je niet aanlokkelijk lijken. Toch zijn het juist deze aspecten van dit hele gebeuren die een gelukzalig gevoel en energie teweeg brengen. Stress wordt letterlijk verstoten uit het lijf tijdens dit hele proces. Het is zeer het proberen waard.
Sinds een paar weken prijkt het trainingsschema op onze ijskast. Twee keer in de week moeten we lopen, duurloop in combinatie met interval. Daarnaast zullen we twee keer in de week CrossFit doen. Pas net begonnen merk ik al welk effect dit schema op mijn gestel heeft. Het is alsof ik ‘aan’ ben gezet. Het schema is er en het moet gevolgd worden. Ik móet gaan als er staat dat ik moet gaan. Als ik dat nu niet doe, dan gaat het me misschien niet lukken straks in New York. Concreter kan het doel niet worden.
Voordelen van sporten
Dat sporten naast fysieke voordelen ook mentale voordelen biedt, is al lange tijd bekend. We weten dat we ons beter voelen als we sporten. We maken stofjes aan die ons tijdens en vlak na het sporten een goed gevoel geven. We voelen ons beter over onszelf en ervaren minder stress als we sporten. Toch motiveert die kennis de meesten van ons niet genoeg om dat sporten consequent te blijven doen. Waarom niet? Omdat die kennis te weinig specifiek is en omdat het onvoldoende tot de verbeelding spreekt.
Motivatie om te ‘doen’
Een aantal jaar geleden las ik iets dat bij mij de motivatie voor het sporten tot op de dag van vandaag heeft aangewakkerd. Door een boek van de psychologe Martine Delfos (2011) werd mij duidelijk welke processen zich in mij afspelen op de momenten dat ik pieker. Die momenten dat ik ’s avonds in bed lig te malen over alles wat nog moet, over onzekerheden die ik heb of over dingen die zijn gebeurd. Angstgedachten, ongemakkelijkheden, onmogelijkheden, kortom stress.
Actie helpt tegen stress
Delfos verwoordt in haar boek helder hoe op de momenten dat de eerste angstgedachte zich aandient, de adrenaline begint te stromen. Adrenaline is het hormoon dat ons lichaam helpt zich voor te bereiden op actie bij de dreiging van gevaar. Hoe meer angstgedachten we hebben, hoe meer adrenaline we produceren. Ons lichaam bereidt ons voor om in de starthouding te gaan staan. Zodra we in actie komen, neemt de adrenaline af en worden we weer rustig. Zoals Delfos letterlijk in haar boek stelt: actie helpt.
Moet die actie nu meteen uit een trainingsschema voor een marathon bestaan? Nee, natuurlijk niet. Alle soorten actie kunnen helpen, zolang je de adrenaline die je aanmaakt door drukte en stress er maar mee gebruikt. Paradoxaal genoeg blijkt rust dus te beginnen bij actie. Het is echter niet altijd eenvoudig om in actie te komen. Hormonen, met name de verhouding tussen verschillende hormonen, spelen ook hierbij een belangrijke rol.
Verhouding adrenaline en testosteron
Daar waar de ‘wil om te doen’ wordt gevoed door adrenaline, wordt het ‘doen’ gestimuleerd door het hormoon testosteron. Het is het middel dat de kracht levert om te handelen, oftewel de daadkracht. Is er een teveel aan adrenaline ten opzichte van testosteron, dan bestaat de wil om in actie komen, maar lukt het niet. De daadkracht ontbreekt. Bij een juiste verhouding tussen adrenaline en testosteron is er een optimale afstemming tussen motivatie en daadkracht. De natuurlijke productie van testosteron wordt onder meer gestimuleerd door intensieve lichamelijke inspanning. Sporten helpt dus op twee manieren tegen stress: het helpt adrenaline te verlagen, waardoor we ons rustiger voelen, én het helpt testosteron te verhogen, waardoor onze daadkracht toeneemt.
Het geeft me nu al rust, dat gekke idee dat wij ons in het hoofd hebben gehaald. Ik weet dat die rust aan de start bij dat immense evenement in die overweldigende stad ver te zoeken zal zijn. De adrenaline zal door onze lijven gieren. Als ik er aan denk, voel ik het al. Even in actie komen dan maar..
Tips
Drukke dag gehad op het werk? Ga juist dan nog even iets fysieks doen. Dat zal ervoor zorgen dat je de stoffen die je hebt aangemaakt door de drukte gebruikt en je niet door onrust wordt geplaagd zodra je wilt slapen.
Sta stil bij welke dingen jou ‘aan’ kunnen zetten. Met andere woorden: welke activiteiten zie jij jezelf doen om jouw adrenaline op de juiste manier te gebruiken? Voor de één is dat hardlopen, gekoppeld aan een concreet doel. De ander gaat liever stofzuigen, of dansen in de woonkamer met zijn kinderen. Bedenk een paar activiteiten waarin je kunt afwisselen. Let er op dat het zaken zijn die je jezelf ziet doen.
Heb je het vaak te druk? Maak juist dan tijd om te sporten. Skip het sporten niet wegens drukte. Dat werkt uiteindelijk namelijk contraproductief.
Bron
Delfos, M. (2011). Verschil mag er zijn. Prometheus.
