Cijfers over de effectiviteit van traditioneel onderwijs zijn weinig hoopgevend. Verschillende wetenschappers zijn het er al enige tijd over eens dat mensen vooral leren door te doen en zelf na te denken, in plaats van door te luisteren naar een docent. Kennisoverdracht zou zelfs onmogelijk zijn. Mensen verwerven kennis namelijk door nieuwe informatie te verbinden met kennis die ze al hebben. Informatie die niet of onvoldoende aansluit op aanwezige kennis kunnen we letterlijk niet bevatten en slaan we daarom niet op. Aan jou als docent dus de uitdaging om manieren te vinden waarmee je kunt aansluiten bij de aanwezige kennis van jouw toehoorders. Pas als je die aansluiting hebt gevonden start het proces van verdere kennisvorming.  

Wees een chef-kok

Voor het leereffect van onderwijs is het van belang dat deelnemers actief met de nieuwe informatie aan de slag gaan. Ze moeten zelf inzien hoe het past bij de kennis die ze al hebben en nuttig voor hen kan zijn. Stel ze in de gelegenheid het verhaal echt tot zich te nemen. Dat doen ze als je ze direct met de materie aan het werk zet. Terwijl zij aan het werk gaan met de nieuwe stof kan jij hen van feedback voorzien. Zijn ze op de goede weg? Klopt het gedachtenpatroon dat ze er aan koppelen? Advocaat-stagiaires komen binnen met een deels gevulde boodschappenmand. Jij voegt daar extra ingrediënten aan toe en doet eventueel wat suggesties voor mogelijke recepten. De advocaat-stagiaires creëren vervolgens het gerecht. Het is vanzelfsprekend dat je geen ingrediënten aanbiedt die al in het mandje liggen, of ingrediënten die niet passen bij datgene wat er al in ligt. Spel de receptsuggesties die je toevoegt niet uit. Geef richting, maar vooral ruimte voor eigen ontdekkingen. Het zal het leereffect vergroten.  

De Netflix-troef

Onderzoek wijst uit dat actieve, enthousiaste docenten, die feedback geven op denkprocessen en die de deelnemers zelf laten leren het meest effectief zijn. Feedback impliceert reageren in plaats van dicteren en blijkt het beste te werken als het gericht is op de vragen Waar ga ik naartoe?, Hoe pak ik het aan? en Wat wordt mijn volgende stap? Dit vergt inlevingsvermogen en sociale vaardigheden van de docent. Zo creëer je een interactief proces tussen jou en de ontvangers van jouw boodschap. Ten slotte nog één troef die jou ter beschikking staat: de zogenoemde ‘need for closure’ van de toehoorders. Mensen houden niet van open eindjes. Zaken moeten kloppen en vragen die in ons opkomen zien we graag beantwoord. Denk aan die Netflix serie die je tot binge kijken dwingt. Wat is het dat jouw aandacht daarin pakt en je zover drijft dat je nachtenlang blijft kijken? Het is het mysterie dat je ontrafeld wilt zien. Het zijn de antwoorden op de vragen die worden opgeworpen, kwesties die jou op een dusdanige wijze worden voorgehouden dat je letterlijk de rust niet kunt vatten tot je ze hebt kunnen doorgronden en snapt hoe het zit. Voel je hem al aankomen? Kun je de materie die je behandelt ook op zo’n manier presenteren? Start met een vraagstuk, een raadsel of mysterie waarmee de nieuwsgierigheid van jouw toehoorders wordt gewekt. Neem ze mee in het verhaal en zet hen op die manier aan het denken. Bouw het zo op dat ze in het verhaal blijven tot ze de antwoorden hebben gevonden, en je bent verzekerd van succes.

Tips

– Ga na wat diegenen voor wie jouw les is bedoeld bezighoudt en hoe dat zich verhoudt tot het lesonderwerp. Een simpele manier om dat te doen is door de doelgroep hier gewoonweg naar te vragen. Dit kan voorafgaand aan de les, maar ook bij de start. Brand niet los voor je peilt wat ze met het onderwerp hebben en wat ze er al over weten. Neem daarin de vraag mee wat ze verwachten te gaan leren en pas de inhoud van de les daar (ter plekke) op aan.

– Laat de toehoorders in actie komen door middel van verschillende opdrachten. Zowel kleine, korte opdrachten, als wat grotere opdrachten kunnen hierbij voldoen. Van belang is dat het dwingt tot zelfstandig nadenken. Een kort overleg met buurman of buurvrouw over een vraagstuk dat je opwerpt; een casus die moet worden opgelost; het zoeken naar een relevant voorbeeld uit de eigen praktijk; het vinden van relevante actuele rechtspraak etc.

– Zoek als docent de interactie en zorg dat jij en de ontvangers van de informatie elkaar kunnen vinden. Blijf gedurende de les peilen hoe de informatie valt en geef tijdens en na de activerende opdrachten feedback over hoe ze het aanpakken of aan hebben gepakt. Het resultaat van zo’n opdracht is van onderschikt belang. Het gaat om het proces, want daarin zit het leerproces.

– Hanteer een Netflix-opbouw in je presentatie. Start met een raadsel of een mysterie en laat deze gaandeweg ontrafelen. Dit het liefst met veel input van de toehoorders uiteraard.  

Literatuur:

Cialdini, R. B. (2005). What’s the best secret device for engaging student interest? The answer is in the title. Journal of social and clinical psychology, 24(1), 22-29.

Hattie, J. (2008). Visible learning: A synthesis of over 800 meta-analyses relating to achievement. Routledge.

Hattie, J., & Timperley, H. (2007). The Power of Feedback. Review of Educational Research, 77(1), 81-112.

Tze, V. M., Daniels, L. M., & Klassen, R. M. (2016). Evaluating the relationship between boredom and academic outcomes: a meta-analysis. Educational Psychology Review, 28(1), 119-144.

Volman, M. (2006). Het ‘nieuwe leren’: oplossing of nieuw probleem? Pedagogiek, 26(1), 14-25.

Deze column werd op 15 juni 2017 gepubliceerd op https://www.beroepsopleiding.advocatenorde.nl/blog/wat-is-het-verband-tussen-koken-netflix-en-kennisvorming